Tregtia e Jashtme për Vitin 2024
Tregtia e jashtme është një ndër shtyllat kryesore të ekonomisë së çdo vendi, pasi ajo mundëson shkëmbimin e mallrave, shërbimeve dhe kapitaleve me partnerë të ndryshëm në mbarë botën. Nga njëra anë, importet sigurojnë plotësimin e nevojave të brendshme për produkte që mungojnë ose janë më pak konkurruese në vend, ndërsa eksportet forcojnë industrinë vendase, rrisin prodhimin kombëtar dhe ndihmojnë në rritjen e të ardhurave.
1. Vlera e Importit: 9.03 miliardë euro
Importet për vitin 2024 vlerësohen në 9.03 miliardë euro. Kjo shifër nënkupton një kërkesë të lartë të brendshme për mallra të ndryshme, duke përfshirë makineri, pajisje, ushqime dhe materiale ndërtimi.
1.1 Partnerët Kryesorë të Importit
Sipas të dhënave të Instat, vendet kryesore nga ku Shqipëria ka importuar gjatë vitit 2024 janë:
- Italia (2%)
- Kina (10.9%)
- Turqia (10.8%)
- Greqia (7.6%)
- Gjermania (7.2%)
Prania e Italisë në krye të listës nuk është surprizuese, duke qenë se shumë vende të Ballkanit kanë marrëdhënie historike e tregtare të zhvilluara me Italinë, sidomos në sektorë si ai i tekstileve, makinerive dhe ushqimeve.
Kina dhe Turqia, nga ana tjetër, kanë fituar rëndësi të madhe në tregjet globale falë prodhimit masiv, kostove konkurruese dhe gamës së gjerë të produkteve. Greqia dhe Gjermania konfirmojnë gjithashtu rëndësinë e tyre, sidomos në sektorët e ushqimeve (Greqia) dhe pajisjeve industriale (Gjermania).
1.2 Produktet Kryesore të Importit
Tre grupet kryesore të produkteve të importuara gjatë vitit 2024 janë:
- Makineri, pajisje dhe pjesë këmbimi (26.7%)
- Ushqime, pije dhe duhan (17.5%)
- Materiale ndërtimi dhe metale (13.4%)
Fakti që makineritë e pajisjet kryesojnë listën e importeve tregon se industria vendase ose kërkon pajisje bashkëkohore për prodhim, ose nuk ka arritur ende të zhvillojë një sektor kombëtar për prodhimin e këtyre pajisjeve. Kjo kategori lidhet drejtpërdrejt me zhvillimin teknologjik dhe industrial të një vendi.
Ndërkohë, importi i ushqimeve, pijeve dhe duhanit nënkupton që vendi ka nevojë për plotësimin e tregut të brendshëm me produkte bujqësore dhe ushqimore, por edhe preferenca e konsumatorit për produkte të ndryshme ndërkombëtare mund të jetë e lartë.
Kategoria e materialeve të ndërtimit dhe metaleve ka një peshë të konsiderueshme për zhvillimin e sektorit të ndërtimit dhe infrastrukturës, duke reflektuar potencialin e investimeve në këtë sektor dhe nevojën për materiale cilësore nga jashtë.
2. Vlera e Eksportit: 3.76 miliardë euro
Nga ana e eksporteve, totali i vlerësuar për 2024 është 3.76 miliardë euro.
Kur krahasojmë këtë shifër me vlerën e importeve, vihet re se ka një diferencë të dukshme prej rreth 5.27 miliardë euro, e cila sinjalizon një deficit tregtar. Kjo do të thotë që vendi importon më shumë sesa eksporton.
2.1 Partnerët Kryesorë të Eksportit
Në krye të listës së partnerëve kryesorë për eksport figuron sërish Italia, me 43.7% të totalit të eksporteve. Partnerët e tjerë kryesorë janë:
- Kosova (9.9%)
- Greqia (6.3%)
- Gjermania (5.9%)
- Spanja (3.5%)
Rëndësia e Italisë si partner eksportues pasqyron lidhjet e gjata historike dhe gjeografike, por edhe kërkesën e lartë të tregut italian për produkte që mund të ofrohen nga vendi. Kosova zë vend të dytë, ndoshta falë afërsisë gjeografike, marrëdhënieve të ngushta politike dhe tregtare, si dhe kërkesës në rritje për produkte nga rajoni. Greqia, Gjermania dhe Spanja përmbyllin top-listën e destinacioneve kryesore, duke reflektuar një shpërndarje të konsiderueshme të eksporteve brenda Bashkimit Evropian.
2.2 Produktet Kryesore të Eksportit
Tre kategoritë kryesore të eksporteve janë:
- Tekstile dhe këpucë (28.2%)
- Minerale, karburante, energji (19%)
- Materiale ndërtimi dhe metale (17.5%)
Tekstilet dhe këpucët janë një shtyllë e rëndësishme e industrisë prodhuese. Shumë kompani ndërkombëtare bashkëpunojnë me fabrika vendase për fasoneri apo prodhim me kosto më të ulët, për t’i shitur më pas në tregjet perëndimore. Kjo shpjegon peshën e lartë të këtij sektori në totalin e eksporteve.
Mineralet, karburantet dhe energjia janë burime të rëndësishme natyrore, të cilat mund të kenë një kërkesë të lartë në tregjet e huaja, sidomos nëse vendi ka rezervat e duhura ose infrastrukturë për nxjerrjen dhe përpunimin e tyre.
Kategoria e materialeve të ndërtimit dhe metaleve mbetet e rëndësishme, jo vetëm për konsum të brendshëm, por edhe për eksport. Nëse vendi ka burime minerare apo një industri përpunimi metalesh, atëherë mund të gjejë tregje të jashtme, sidomos në vendet që kërkojnë lëndë të para ose produkte gjysmë të gatshme për industrinë e tyre.
